ازاينكه دره شهر داراي آثارباستاني فراواني است كه برگفته از هنر معماري ايرانيان قديم مي باشد ولي هنوز برنامه مناسبي براي احياء و حفاظت اين آثار
از طرف مسولين مربوطه ارائه نشده است .وعواملي مانند كشاورزي درميان اين آثار و استفاده از آنها به عنوان طويله وانبار كاه توسط كشاورزان وترميم
و مرمت غير كارشناسانه اين بناها و از همه مهمتر تاراج اين آثار توسط سارقان آثارملي اين اثار را در معرض انقراض ونابودي قرار داده است و چه بسا تا آينده نزديك ديگر چيزي از آنها باقي نخواهد ماند .
شهر تاريخي ماداكتو
اين شهر با قدمتي بيش از 1400 ساله متعلق به دوران ساسانيان بوده داراي برجهاي نگهباني خيابان سيستم آبكشي و دفع فاضلاب بوده است كه بنا به قولي در اثر يك زلزله تخريب و از بين رفته بقاياي اين شهر مشهود و درحال حاضر به صورت بسيار ضعيف مورد حفاظت ميراث فرهنگي ميباشد .شهر تاريخي ماداكتو در سال 1310در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
چهارطاقی
در شرق شهرستان دره شهر در كناره چپ رودخانه سراب دره شهر بر روي تپه ماهوري تنوره سرخ ساختمان يك چهار طاقي به چشم مي خورد كه به چها ر طاقي دره شهر معروف است. با توجه به مصالح و سبك معماري بنا مربوط به اوايل اسلامي مي باشد و قدمت آن به بيش از 1400 سال مي رسد. در قسمت جنوبي چهار طاقي بقاياي پلكاني به طول ده متر و عرض يك متر با شيب ملايم وجود دارد كه احتمالا" ورودي بنا بوده است. اين چهار طاقي بر پلاني مربع شكل به ابعاد 5 در5 متر بنا شده است . عرض ديواره ها 80 سانتي متر و ارتفاع طاق از زمين 70/1 سانتي متر است .گنبد تك جداره آن بر چهارطاق قوسي شكل و با سيستم گوشواره ساخته شده است . بر بالاي گنبد دريچه اي وجود دارد كه به هنگام مرمت اين دريچه بسته شده است
تنگه بهرام چوبينه
در دره تنگ چوبينه در فاصله 14 كيلومتري جنوب شرقي دره شهر بقايايي از بناهاي قلوه سنگي و ملاط گچ دوران ساساني ديده مي شود كه با مصالح معماري موجود در محل كاملا" مرتبط هستند . هنوز هم قسمتهايي از ديوار كشي بر روي ارتفاعات شمالي و جانبي تنگه به طبع وضعيت طبيعي كوه هاي اطراف با همان شيوه معماري و مصالح انجام مي شود و بدين وسيله دهانه تنگه كاملا" مسدود و مهار شده است. در سينه كش ارتفاعات شرقي و دقيقا" در دامنه فرو رفتگي كوه چشمه آبي درون صخره ها جريان دارد كه سطوح جانبي مسير آن در گذشته حجاري شده اند. آثار دست ساز درون اين صخره ها و سد موجود در دهانه آن با مناظر طبيعي تنگه چشم اندازي دل انگيزو دلنشين ايجاد كرده است.اين تنگه تاريخي به اقامتگاه ييلاقي بهرام چوبينه سردار ساساني معروف است.
امامزاده سيد سيف الدين
مشهور به بابا سيف الدين در 25 كيلومتري شرق شهرستان دره شهر در كنار روستاي ارمو قرار دارد . سبك معماري آن مربوط به دوران اسلامي است و با چشمه ساران پر آب و درختاني از نوع زبان گنجشك كه داراي عمر زياد مي باشند در حريم بناي اين امامزاده وجود دارد كه همواره مورد احترام مردم مي باشد و در كنار اين امامزاده تپه باستاني و قبور تاريخي نيز وجود دارد.
قلعه فرهاد آباد
اين قلعه در سال 1303 قمري توسط مير غلام هاشمي در روستاي فرح آباد دره شهر بنا شده است. بناي قلعه به سبك دوره ساساني و به شكل چهار ايواني و با مصالحي از سنگ و ملات گچ با كاربري نظامي _ مسكوني ساخته شده است . بناي مذكور داراي نقشه تقريبا" مربع شكل و به ابعاد 92 در 40/13/5 متر و داراي 35 اتاق تو در تو است. سه عدد اتاقك نگهباني در دو راس ضلع جنوبي و بالاي سر در ورودي هاي ضلع شمالي قراردارد . نماي بيروني قلعه از گچ و خاك اندود كاري شده و هيچ گونه فضاي خالي در ديوارهاي بيروني آن ديده نمي شود . قلعه داراي سه راهي ارتباطي بوده و در وسط حياط آن يك حوض تقريبا" مربعي شكل وجود دارد. آب حوض به وسيله كانالي از رودخانه سيكان تامين مي شود. آب پس از گذر از زير ديوار ضلع جنوبي قلعه وارد حوض شده و ضلع شمالي به خارج قلعه مي رود.
قلعه شيخ مكان
قلعه شيخ مكان در شكل مستطيل شكل در شش كيلومتري ضلع جنوب شرقي شهرستان دره شهر در دامنه كوه روستاي شيخ مكان قرار گرفته و بناي قلعه برابر سنگ نوشته آن در سال 1330 ه.ق بدستور تيمورخان ساخته شده و توسط صيد محمد خان پوراشرف در سال 1335 ه.ق مرمت و به اتمام رسيد. قلعه سه طبقه با زير زمين پنج برج ديده باني و 30 باب اطاق دارد . نماي بيروني قلعه با ملاتي از گچ و خاك و نماي داخلي اتاق ها با گچ اندود شده است بيشترين مصالح بكار رفته در اسكلت بنا قلوه سنگ و در مواردي آجر جهت تزيين از جمله سر در و ورودي استفاده شده است آب از طريق كانالي از رودخانه منشعب و پس از گذر از ميان روستا از زيرديوار ضلع جنوبي به حوض داخل قلعه وارد و ازسمت ديگر بنا خارج مي شود. آب جهت
استحمام از طريق كانالي ديگر و به صورت مجزا از سمت جنوبي وارد آب انبار مي شود. قلعه داراي سياه چال خر پشته برج هاي نگهباني انبار غلات آشپزخانه اصطبل و...است
قلعه زينل
قلعه زينل در 5 كيلومتري شمال غربي دره شهر جنوب روستاي چم كلان برروي يك تپه باستاني قرار دارد. اين قلعه بر پلاني مربع شكل با چهار برج استوار و در ساخت آن از مصالح ساختماني موجود در منطقه استفاده شده است . برج هاي مدور ورودي اصلي آن در ضلع شمالي بنا واقع شده است. طول اضلاع آن عبارتند از : ضلع شمالي 80/ 40 متر ضلع شرقي 50/ 42 متر ضلع غربي 20/ 42 متر و ضلع جنوبي 41 متر. اين قلعه قدمتي در حدود سيصد سال دارد و توسط شخصي به نام زينل يا زينال ساخته شده است. اين اثر در فهرست آثار ملي قرار دارد.
قلعه كلم
در حاشيه جنوبي رود كلم و در كنار روستاي كلم از توابع شهرستان دره شهر تپه نسبتا" بلندي ديده مي شود اين تپه كه حدودا" 10متر از زمين هاي اطراف ارتفاع دارد . از مهمترين قلعه هاي تاريخي استان را بر فراز خود نگه داشته است. مصالح قلعه از سنگ و گچ و به سبك معماري ساير قلعه هاي موجود در منطقه كبير كوه و به ابعاد 100در 100ساخته شده است. آثار سفالي اين منطقه همانند سفال ساير نواحي كبير كوه است.
دژ شيخ مكان
در داخل تنگه شيخ مكان در 8 كيلومتري شرق دره شهر و در سمت غربي تنگه آثاري از يك دژ جالب توجه به سبك معماري دوره ساساني به چشم مي خورد . به لحاظ مصالح و سبك معماري اين دژ مستحكم از طرف غرب به كوه تكيه زده و ديواره شرقي آن با سنگ و گچ تا بالاتر از بام قلعه ساخته شده است . ديوار دژ داراي چند كنگره و تيركش و دريچه ديده باني است . ارتفاع ديوار دژ در بلندترين نقطه 5/14 متر است. دژ چهار اتاق و يك ورودي در ضلع شمالي دارد.از پشت بام دژ 17 پله ديده مي شود كه به انتهاي جنوبي ديوار شرقي و ديده باني مي رسند . دريچه ديده باني آن دايره اي شكل است و از آنجا معبر و تنگه به خوبي در مقابل چشمانمان قرار دارد . مصالح اصلي دژ قلوه سنگ و گچ و پهناي ديوار آن 35/1 سانتي متر است.
قلعه هزار در
آثار هزار در شرق شهرستان دره شهر به چشم مي خورد و قدمتش به دوران ساساني مي رسد . نماي اصلي اين آثار طاق هاي هلالي شكل هستند. با توجه به ساختار معماري آثار احتمالا" قلعه يا محل نظامي بوده است. پلان اصلي بنا مستطيل شكل و راهروهاي طولاني در چهار جهت آن قرار گرفته است و به وسيله درگاه هايي چند به اتاقهاي داخل مرتبط مي شود. اين بنا داراي زير زميني طبقه همكف و طبقه بالايي (با توجه به پي ) بوده است. تامين نور از طريق دريچه هايي به قطر تقريبي يك متر در سقف و دالان و اتاق ها صورت گرفته است و معمولا" كار تهويه را نيز انجام ميدادند. مصالح بنا شامل سنگ ها ي تراشيده و قلوه سنگ است و از گچ پخته براي ساخت آن استفاده كرده اند.
تپه تيغن
تپه تيغن در 4 كيلومتري شمال شرق دره شهر و به فاصله 2 كيلو متر از كرانه راست رودخانه سيمره درون جلگه گسترده و سرسبز جنوب روستاي جمشيدآباد واقع است. اين جلگه در امتداد شرق به غرب بين دو رشته كبير كوه در جنوب و كوه مله در شمال قرار دارد باستان شناسان پس از بررسي وضعيت طبقات و لايه هاي استقرار در تپه تيغن قدمت آن را در حدود سده هفتم ق.م مي دانند.
تپه كوزه گران
تپه يا تل كوزه گران در حدود نه كيلومتري شهرستان دره شهر و در 5/5 كيلومتري تپه تيغن قرار گرفته. اين تپه در دوره پيش از تاريخ آباد بوده است. تا زمان ساسانيان نيز بناهايي بر روي آن ساخته شده ولي پس از آن باير مانده است. قدمت اين تپه را اواخر هزاره سوم پيش از ميلاد تخمين زده اند. طبقه اول اين تپه مربوط به دوره ساساني است. در همه جاي آن انواع سفالهاي نقش دار وجود دارد. سفال هاي منقوش و رنگيني كه در طبقه زيرين تپه به دست آمده اند. با سفالهاي منقوش سبك طبقه اول شوش مطابقت دارند. نقش سفالها بيشتر پرندگان و بز كوهي است.
پل گاوميشان
پل زيباي گاوميشان بر روي رودخان ه سيمره پس از تلاقي با رود كشكان ساخته شده است. محمد علي ساكي وجه تسميه آن را برگرفته از كلمه " گو ميشه " يعني محل پرورش گاوميش مي داند و سراورل استين نام اوليه اين پل را "گاماسا" مي نويسد . گاماسا از دو كلمه "گا" به معني "گاو" و "ماس"به معني ماهي تشكيل شده است . گاوميش يا گاوميشو نام هاي ديگر اين پل هستند. بعضي بر اين باورند كه گاوميش نر در قديم جفت خود را گم مي كند و در پي يافتن آن تمامي دره ها و غارها را درهم مي نوردد و سرانجام آن را در غاري در اين محدوده مي يابد . از آن پس اين منطقه را گاوميشو ناميده اند . اين پل از پنج چشمه بزرگ تشكيل شده بود اكنون فقط يك چشمه سالم از آن باقي مانده است. ارتباط چشمه ها با مسير حركت آب و طغيان آن محر ز مي باشد اين پل بسيار فني و پيچيده ساخته شده به طوري كه رقيبي جدي براي پل هاي مهم به شمار مي آيد. اين شباهت زيادي نيز به پل شادروان در شوشتر دارد و در همان دوران ساخته شده است. پايه ها و تكيه گاه هاي اصلي پل مدور و قطور و مصالح آ ن از سنگهاي مكعبي بزرگ و تراشيده هستند. در ابعاد تقريبا" مساوي به صورت رگ چين به روي هم چيده شده و پايه هاي اصلي پل را به وجود آورده اند. داخل اين پايه ها با قلوه سنگ و ملاط پر شده است. مصالح اصلي پل سنگ و ملاط گچ است و در سقف طاق ها از آجر استفاده شده است. طاق هاي جناقي دالان ها و راهرو ها همگي از آجرهايي به ابعاد 25 در 20سانتي متر ساخته شده اند و نماي داخلي پل بوسيله ملات گچ مزين شده است. اين پل طاقچه هاي مسدود و باز و موج شكن دارد كه به وسيله راهرو ها با چند پله به هم متصل مي شوند. وجود پله در ميان دالان ستون مياني بيانگر اين امر است كه اين پل فقط يك پل ارتباطي نبوده و با توجه به راهرو هاي داخلي پلكان...كاروانسرا از آن به عنوان سر پناه به هنگام عبور استفاده مي كرده اند. سر هنري راولينسون در سفر نامه خود مي نويسد: پلي كه هم اكنون برروي سيمره قرار دارد يكي از بهترين پلهاي ايران است وآنرا حسين خان بزرگ والي معروف ايلام و لرستان به سال 1008 ه.ق تعمير نموده ارتفاع اين پل24 متر و طول تقريبي آن 230 متر مي باشد. به اعتقاد برخي از مورخان اين پل در سال 334 ه.ق بر اثر زلزله از بين رفته است.
پل چم نمشت
پل چم نمشت در چهار كيلومتري شمال دره شهر مقابل روستاي چم كلان احداث شده است . در حال حاضر بقاياي پايه هاي بيروني و موج شكن هاي آن به وضوح ديده مي شود كيفيت معماري پل نوع مصالح بكار رفته و روش ساخت آن با آثار تاريخي دره شهر مطابقت دارد.اين پل كه ظاهرا" تا سده هاي اخير مورد استفاده بوده است با خطي مستقيم به دهليز ورودي آثار دوران ساساني دره شهر مربوط ميشود.ابودلف جهانگيرعرب درباره اين پل مي نويسد : ميان سيمره و طرحان پل بزرگ زيبا و عجيبي وجود دارد كه دو برابر پل خانقين است . ياقوت حموي مولف معحم البلدان (623 ه. ق) مي گويد: سيمره هم نخل و هم زيتون و هم بادام و هم برف دارد و در راه بين سيمره و دهكده مجاور آن طرهان پل عجيب و شگفت آوري است كه از عجايب پل هاي عالم محسوب مي شود. اين پل 18 چشمه داشته و اندازه دهانه هر طاق فاصله بين دو پايه 15 متر و طول تمام پل بيش از 270 متر بوده است.
محوطه باستاني هومان
در ساحل غربي رود سيمره و در كنار پل چم نمشت در چهار كيلومتري دره شهر آثاري از يك شهر باستاني از جمله پي ديوار و طاق ساخته شده از سنگ و گچ در محوطه اي به وسعت محدود دو كيلومتر به نام هومان مشاهده مي شود. به نظر مي رسد زماني اين محوطه محل بارانداز كنار پل و منطقه جهت اياب و ذهاب و حمل كالا و احتمالا" يك منطقه تجاري بوده. به عقيده دمرگان ممكن است در زير اين بنا(ويرانه هاي دره شهر) بادكايي يوناني و ماداكتو پنهان باشد و همچنين شهر ديگري از آشوريها به نام دورانداسي در مقابل ماداكتو كه در ساحل چپ رودخانه سيمرپشته سيكانمله پشته هاي شرقي كبير كوه است كه در شمال غربي دره شهر واقع شده و در رودخانه سيكان اين منطقه را مشروب مي سازد.
شهر تاريخي لارت آثار دوره ساساني در كيلومتر 30جاده دره شهر –ايلام در دامنه كبير كوه در بخش بدره واقع است
غار كول كني دوره ساساني شرق شهرستان دره شهر بخش ماژين واقع است كه منسوب به دخمه (مقبره)انوشيزوان است.
قلعه سكه سان آثار دوره ساساني منسوب به دوره خسرو پرويز كه پناهگاه نزديكان وي از هجوم روم
باستان (هراكليوس)بوده .
آثار تاريخي قلعه گل بجا مانده از دوره ساساني در شمال دره شهر جنب پيش دانش گاهي علامه طباطبايي
آثار پشته زرانگوش متعلق به قبل از تاريخ استك كه در كيلومتر 25 جاده دره شهر ايلام روستاي زرانگوش واقع است .
آسياب شيخ مكان متعلق به دوره صفويه است كه در روستاي شيخ مكان واقع است .
آثار باستاني گل يزي منسوب به دوره ساساني كه در روستاي كله جوب وافع است.
قلعه جهانگير آباد كه از آثار دوره معاصر است در كيلومتر 2 جاده دره شهر آبدانان در روستاي جهانگير آباد واقع است.
برگرفته از وبلاک http://shahrema.blogfa.com/
௹ ازلطف شما بی نهایت سپاسگزارم௹
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
